Η Δύναμη της Ομαδικής Ψυχοθεραπείας
Στο βιβλίο του «Θεωρία και Πράξη της Ομαδικής Ψυχοθεραπείας», ο Irvin Yalom αναλύει τον μηχανισμό και τα οφέλη της ομαδικής ψυχοθεραπείας. Από την πρωτόγονη εποχή, ο άνθρωπος αναζητά να ζει σε ομάδες και να δημιουργεί σχέσεις εμπιστοσύνης που διαρκούν στον χρόνο. Αυτό το κάνει για να ικανοποιήσει την ανάγκη του «ανήκειν». Έχει άλλωστε αποδειχθεί ότι η κοινωνική απομόνωση συνιστά παράγοντα κινδύνου για πρόωρη θνησιμότητα, ενώ αντίθετα, η κοινωνική σύνδεση μπορεί να έχει θετική επίδραση ακόμη και σε σοβαρές ασθένειες, όπως ο καρκίνος (Yalom & Leszcz, 2006).
Σε επίπεδο ψυχοσυναισθηματικό, ο αυτοσεβασμός δομείται με βάση τις «ανακλώμενες αξιολογήσεις» που «διαβάζουμε» στα μάτια των σημαντικών άλλων, ειδικά στην παιδική ηλικία και μέχρι την ενηλικίωση. Με άλλα λόγια, η αυτοεκτίμηση και οι ικανοποιητικές σχέσεις συνδέονται στενά με την εικόνα που έχουμε στα μάτια αυτών των σημαντικών ανθρώπων.
Ένας από τους βασικούς στόχους της ψυχοθεραπείας, είτε ατομικής είτε ομαδικής, είναι η διόρθωση των διαπροσωπικών διαστρεβλώσεων, ώστε το άτομο να κάνει μια πιο ολοκληρωμένη ζωή και να συμμετέχει σε δραστηριότητες που προσφέρουν αμοιβαία ικανοποίηση. Ακόμη και όσοι ισχυρίζονται ότι απολαμβάνουν τη μοναξιά τους, συχνά ανακαλύπτουν την επιθυμία τους για επαφή μέσω της θεραπείας.
Μέσα σε μια ομάδα, τα μέλη μαζί με τους συντονιστές δημιουργούν ένα «μικρόκοσμο», όπου κάθε μέλος αρχίζει να αλληλεπιδρά όπως στην καθημερινή του ζωή. Έτσι, αποκαλύπτονται πιθανές δυσπροσαρμοστικές συμπεριφορές, δίνοντας την ευκαιρία να δουν οι συμμετέχοντες τον αντίκτυπο των συμπεριφορών τους στους άλλους σε ένα ασφαλές περιβάλλον. Μέσω της ανατροφοδότησης που παρέχουν οι συντονιστές, οι συμμετέχοντες μπορούν να τροποποιήσουν παθογόνες πεποιθήσεις.
Η παρουσία δύο θεραπευτών στην ομάδα είναι σημαντική, καθώς οι διαφορετικές αντιδράσεις τους βοηθούν τα μέλη να διαχωρίσουν τις αντικειμενικές από τις υποκειμενικές απόψεις. Μέσα από αυτή τη διαδικασία, τα μέλη της ομάδας αναλαμβάνουν προσωπική ευθύνη για τη δημιουργία των σχέσεών τους και αποκτούν τη δύναμη για αλλαγή. Δοκιμάζοντας αυτές τις αλλαγές μέσα στο προστατευμένο πλαίσιο της ομάδας, διαπιστώνουν ότι όχι μόνο δεν φέρνουν αρνητικές συνέπειες αλλά βελτιώνουν τις σχέσεις τους και έξω από την ομάδα.
Σημεία-κλειδιά από το κείμενο για την ομαδική ψυχοθεραπεία σύμφωνα με τον Irvin Yalom:
1. Ανάγκη για ανήκειν: Οι άνθρωποι επιδιώκουν να είναι μέρος ομάδων, ικανοποιώντας την ανάγκη τους για κοινωνική σύνδεση.
2. Αυτοεκτίμηση και κοινωνικές σχέσεις: Η αυτοεκτίμηση διαμορφώνεται μέσα από τις αξιολογήσεις των σημαντικών άλλων, ιδιαίτερα κατά τα παιδικά και εφηβικά χρόνια.
3. Διόρθωση διαπροσωπικών διαστρεβλώσεων: Η ομαδική ψυχοθεραπεία προσφέρει ένα προστατευμένο περιβάλλον, όπου το άτομο μπορεί να αναγνωρίσει και να βελτιώσει δυσπροσαρμοστικές συμπεριφορές.
4. Δημιουργία μικρόκοσμου: Στην ομάδα, οι συμμετέχοντες αλληλεπιδρούν όπως και στην καθημερινότητα, μαθαίνοντας από την αρχή.
5. Θεραπευτές: Οι θεραπευτές προσφέρουν ανατροφοδότηση και βοηθούν στη διάκριση αντικειμενικών και υποκειμενικών αντιδράσεων.
6. Σταδιακή εφαρμογή αλλαγών: Τα μέλη δοκιμάζουν αλλαγές μέσα στην ομάδα, και όταν βλέπουν θετικά αποτελέσματα, τις εφαρμόζουν και στην καθημερινή τους ζωή.
Πένυ Παπακωνσταντίνου, Υπ. Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
Βιβλιογραφία:
Yalom, I. D., & Leszcz, M. (2006). Θεωρία και πράξη της ομαδικής ψυχοθεραπείας (Επιμ. Γ. Ζέρβας). Αθήνα: Άγρα.
