Χωράει η Γέννα του Χριστού στα Μετα-Μοντέρνα Χριστούγεννα;

Σε μια εποχή που η ένταση της πληροφορίας είναι μεγαλύτερη από ποτέ, το αίσθημα του διαρκούς άγχους είναι ταυτισμένο με την έννοια της επιτυχίας εργασιακά στην καθημερινότητα και οι σχέσεις δεν ήταν ποτέ πιο εύθραυστες, με τον χωρισμό ή την απειλή του χωρισμού να παραμονεύει σε κάθε παρεξήγηση, το να μπορέσει ένας άνθρωπος να μπει σε μια «καλύτερη διάθεση», να νιώσει “festive”, να «χαμογελάσει το χείλι του», είναι από μόνο του μια εμπειρία σημαντική.

Σε μια εποχή που η ψηφιακή τεχνολογία μπορεί να μας βάλει σε κόσμους που δοκιμάζουνε τα όρια της φαντασίας μας, σε μια εποχή που η πρόσβαση στην ηδονή, του σώματος και των αισθήσεων, υπόσχεται εμπειρίες διαρκούς κορύφωσης και σε μια εποχή που η επιστήμη ερευνά κάθε σπιθαμή της ζωής του ανθρώπου, υπάρχει χώρος για ιστορίες από δυο χιλιάδες χρόνια πριν, για Θεούς που γίνονται Άνθρωποι, μωρά που γεννιούνται σε στάβλους ανάμεσα στις κοπριές και παράδοξα φαινόμενα που για χάρη τους αλλάζει η Ιστορία του γένους των Ανθρώπων;

Ο Χριστός μόλις που ξεκίνησε να μας αφορά! Η ανατρεπτικότητα και η παράδοξη βιωματική του διδασκαλία, μπορεί να συγκλόνισε τον ιστορικά δυτικό κόσμο και να θεμελίωσε μια νέα πραγματικότητα, χωρίζοντας την ιστορία της ανθρωπότητας στα δυο, «αντιστέκεται» ωστόσο σθεναρά ο «πυρήνας» της ενδοψυχικής πραγματικότητας του κάθε ενός ανθρώπινου Προσώπου, να εγκαταλείψει την ασφάλεια και την βεβαιότητα της «πέτρινης καρδιάς», που δεν αλλοιώνεται από τον χρόνο και τα συναισθήματα. Η πρόταση του Χριστού αφορά αυτήν την κεντρική (σε επίπεδο CPU με όρους ψηφιακής τεχνολογίας) αλλοίωση, ώστε να μετουσιώσει την «καρδιά» του ο άνθρωπος, σε μια «σάρκινη» και ευάλωτη στην φθορά πραγματικότητα, που κάμπτεται, πονά και πεθαίνει. Όσο το ζητούμενο είναι η ασφάλεια, το χρέος στην φθορά θα το πληρώνει ο Άλλος μέσα από τον πόλεμο. Γι’αυτόν τον κύκλο βίας χωρίς νόημα, κράζει ο προφήτης Ιεζεκιήλ «καὶ πνεῦμα καινὸν δώσω ὑμῖν, καὶ ἀφελῶ τὴν καρδίαν τὴν λιθίνην ἐκ τῆς σαρκὸς ὑμῶν, καὶ δώσω ὑμῖν καρδίαν σαρκίνην, καὶ τὸ πνεῦμά μου δώσω ἐν ὑμῖν» (Θα σας δώσω καινούρια καρδιά και θα βάλω μέσα σας νέο πνεύμα. Θα αφαιρέσω από το σώμα σας την πέτρινη καρδιά και θα σας δώσω καρδιά ζωντανή). Το κόστος αυτής της «μετάλλαξης» είναι η συμπόνοια μέχρι θανάτου. Ο γερο-Πορφύριος σύμφωνα με την περιγραφή του καρδιολόγου του Παπαζάχου, όταν εξετάστηκε κλινήρης για έμφραγμα το 1989, προσπάθησε να του εξηγήσει ότι για την στεναχώρια του δεν «φταίνε» οι επισκέψεις προσκυνητών, αλλά το γεγονός ότι συμπάσχει με τους ανθρακωρύχους της Τιμισοάρα (Ρουμανία) που σκοτώνονται, καθώς επαναστατούν εναντίον του σαδιστή Τσαουσέσκου (Δεκέμβρης 1989) κι ας το έχει «πληροφορηθεί» μυστικά και ανεπίγνωστα σε εμάς· λίγες μέρες αργότερα οι ειδήσεις πληροφορούν όλους μας για αυτά τα γεγονότα, χωρίς να παθαίνουμε φυσικά έμφραγμα για την άγνωστη στους περισσότερους σε εμάς υπόθεση της Ρουμανικής Επανάστασης.

Με τέτοιο μεγάλο κόστος, μπορεί να φροντίζουμε για μια εξωτερική (κοινωνική) εικόνα ανθρώπων που «νοιαζόμαστε» για το συνάνθρωπο, ανίκανοι να πάθουμε έμφραγμα ακόμα και για το ίδιο το παιδί μας, κρατώντας μέσα στην καρδιά μας την «αρχαία θρησκεία»! Αλίμονο, σε αυτήν την αρχαία θρησκεία για κάθε ανεπιθύμητο παιδί υπάρχει και ένας Καιάδας. Όχι η φυσική καταπακτή που έριχναν τα διαφορετικά παιδιά οι αρχαίοι Σπαρτιάτες. Μιλώ για τον Καιάδα μέσα μας, μόλις το παιδί μας τολμήσει να διαφοροποιηθεί από το φανταστικό πρότυπο που καλλιεργήσαμε μέσα μας και με αυτό συγκρίνουμε κάθε κίνηση του παιδιού μας. Με αυτό το πρότυπο κινούμαστε, διαλέγουμε σχολείο και εκπαιδευτικούς, διαλέγουμε γιατρό και θεραπευτή και σύμφωνα με αυτό το πρότυπο κρίνουμε την πορεία κάθε «θεραπείας» και κάθε «εκπαίδευσης», άσχετα από τον καρκίνο ή την αυτοκτονία ή το μεθύσι ή την σκοτεινιά της κατάθλιψης: «δηλαδή πότε θα είναι έτοιμη να δώσει το proficiency γιατρέ»; Δεν είναι σπάνιο να χρειαστεί το ίδιο το παιδί μας να λυγίσει από την συμπτωματολογία, για να λυγίσει η δική μας ανάγκη για αυτοδικαίωση.

Να γιατί είναι επίκαιρος ο Χριστός. Γιατί η γέννα του στον στάβλο της Βηθλεέμ θα είναι η υπόσχεση ελπίδας που γεννιέται εκεί που κανείς δεν κοιτά και κανείς δεν περιμένει. Εκεί που οι εξουσιαστές αυτού του κόσμου δεν θα χαλούσαν την κοινωνική τους εικόνα να αναμειχθούν και να φωτογραφηθούν ανακατεμένοι με την φτωχολογιά και τις κοπριές. Όσο εμείς με την επιστήμη, την τεχνολογία και την κουλτούρα μας επιλέγουμε να επιλύουμε τα μικρά ή μεγάλα μας προβλήματα και τις διαφορές με πόλεμο και εκατόμβες νεκρών, η ελπίδα θα γεννιέται από το βρέφος που πρόσφυγας γλιτώνει την σφαγή και ωριμάζοντας συγχωρεί αυτόν τον κόσμο που τον υποδέχθηκε με βόμβες.

Αν ανοίξουμε τα μάτια και τα αυτιά μας σε αυτόν τον κόσμο, είναι πολλή η ομορφιά που θα μας συναντήσει ταξιδεύοντας. Θα είναι η ομορφιά της φύσης ή και των ανθρώπων. Ταυτόχρονα αν ανοίξουμε την καρδιά μας και συντονιστούμε με τις ζωές των συνανθρώπων μας, είναι τεράστια τα προβλήματα και ο Πόνος που βιώνει ο καθένας μας μοναδικά. Είναι από μόνη της αυτή η ομορφιά ικανή να αποτελέσει αντιθανατικό στην επώδυνη εμπειρία της αλληλέγγυας συμβίωσης; Κατά την προσωπική μου γνώμη η ιστορία του Χριστού είναι ακριβώς η ιστορία Εμπιστοσύνης (εμπιστοσύνη ενός Θεού στον άνθρωπο σε σημείο που να γεννιέται από αυτόν) που είναι προϋπόθεση για την γέννηση της Ελπίδας. Η ελπίδα που γεννιέται από την φυσική ομορφιά των ανθρώπων και από «αυτά που βλέπουμε», είναι τόσο εφήμερη, όσο να «χρονίσει» η σχέση και να έρθουμε σε επαφή με την σκοτεινιά και τις κρυμμένες πλευρές του Άλλου. Η βεβαιότητα ότι όλοι οι άνθρωποι έχουμε και σκοτεινές πλευρές, δεν είναι και καμία σπουδαία αλήθεια. Μέσα στην μιζέρια όμως της αυτοαναφορικότητάς μας (ναρκισσισμός), ενισχύουμε (με την σπουδαία «λαϊκή σοφία» του ραγιαδισμού) τις φράσεις «οι φίλοι είναι φίδια», «ποιός έχασε την τύχη του να την βρω εγώ», «το πρόβατο φοβάται τον λύκο, αλλά τελικά το τρώει ο βοσκός» και ατέλειωτες άλλες… βεβαιώνοντας την «μοίρα» της μοναξιάς μας.

Η Ελπίδα που γεννιέται από την εμπειρία εμπιστοσύνης στον άνθρωπο, είναι αυτή που μπορεί να οδηγήσει στην Αγάπη και στην Χαρά. Γιατί είναι μια ελπίδα ΠΡΟΣ τον Θεό, τον Άνθρωπο, την Περιπέτεια, τον Άλλον. Ο Χρυσόστομος Τύμπας σε μια ουσιαστική και κατανοητή προσέγγιση της παραβολής του Ασώτου (Περιοδικό Ψυχής Δρόμοι, τεύχος 26, Νοέμβριος 2023) με τίτλο «Η παραβολή του ασώτου: μια ψυχαναλυτική μάτια», περιγράφει την «εμπειρία παραδείσου» ως το ταξίδι που ξεκινά στην βίωση της Απελπισίας και του Κενού και καταλήγει στην αναγνώριση της Εμπιστοσύνης που κρυβόταν στις σχέσεις και γεννά την Ελπίδα, την Αγάπη και την Χαρά. Ο άνθρωπος που επιλέγει να παραμείνει ακίνητος στην ασφάλεια, αδυνατεί να συμμετέχει σε μια «εμπειρία παραδείσου». Βλέπει τον εαυτό του ως κέντρο του κόσμου. Μάνα και Πατέρας, Ερωμένη και Θεός, έχουν να κινηθούν ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΙΔΙΟ! Έχουν να τον συναντήσουν εκεί που είναι αυτός. Βολεμένος στην ατομική του κοσμοθεωρία και Χυδαίος (με επίγνωση ή χωρίς) στην αλήθεια των Άλλων.

Δεν είναι «τυφλός» μόνο στο θαύμα του παράδοξου ο ακίνητος άνθρωπος. Είναι ήδη «τυφλός» στην αλήθεια της ζωής, ότι ήδη έχει πραγματωθεί το πιο σημαντικό, ήρθαμε σε αυτόν τον κόσμο και αυτός ο κόσμος είναι ήδη δοσμένος σε εμάς να τον ζήσουμε. Προϋπόθεση να αντέξουμε την ρήξη μας μαζί του μέχρι να ακουστεί το Κενό. Προϋπόθεση να μείνουμε αληθινοί στην Μοναξιά της «επιτυχίας». Προϋπόθεση να μην χορτάσει η Πείνα μας με αυτά που γεμίζουν τα μάτια. Προϋπόθεση να μείνουμε εξοργισμένοι με τον Πόνο, την αρρώστια, την αναπηρία μας, μέχρι να κινηθούμε στην ζωή μαζί της, ως μέρος της αλήθειας μας, της τόσο λίγο γκλάμορους για την κοινωνία των «επιτυχημένων» εικόνων, αλλά τόσο πραγματική για την κοινωνία που μας περιλαμβάνει.

Αν οι γυαλιστερές πλευρές μας δεν δώσουν χώρο στην αλήθεια των δυσκολιών μας και αν αποτύχουμε οι σχέσεις μας να επικοινωνήσουν την αλήθεια του έσω και του έξω ανθρώπου, της λογικής αλλά και του συναισθήματος, της βιολογίας αλλά και της παραδοξολογίας μας, θα μείνουμε με τις φωτογραφίες μιας εποχής που ποτέ δεν ήρθε. Σε μια γωνία αυτής της γης, συμβαίνει τώρα και κάθε τώρα, ένα θαύμα ζωής. Πάμε να το βρούμε;

Αλέξης Λάππας

Χριστούγεννα 2023