Άγιος Παΐσιος και Leonard Cohen

Ξημέρωσε η μνήμη ενός ακόμα αντι-ήρωα και σύγχρονού μας Αγίου. Για όσους συναντήσαμε τον γερο-Παΐσιο στην εφηβεία μας, η πρώτη έκπληξη του συμμαθητή μου (με μια σχετική δόση απογοήτευση) «α, αυτός είναι!», περιγράφει την ταπείνωση με την οποία ο κοντούλης μοναχός, δεν είχε τίποτα το επιθετικό και το εξουσιαστικό πάνω του. Δίπλα στο «ας υποθέσουμε παιδί μου» που με χαμηλά το βλέμμα μας απηύθυνε, κρυβόταν μια αποκαλυπτική φράση για τον προσωπικό αγώνα και βίωμα του καθένα μας. Γιατί ο γερό-Παΐσιος αυτό ακριβώς έφτιαχνε, έμπαινε στα δικά μας τα παπούτσια που και εμείς οι ίδιοι τότε σιχαινόμασταν ή δεν εκτιμούσαμε, και άναβε το φως το μόνο που βγάζει τον έφηβο από την υπαρξιακή του κατάθλιψη: εκείνο της ΕΛΠΙΔΑΣ. Ούτε αντιχρίστους έπλαθε, ούτε την «Πόλη» μας ζητούσε να πάρουμε, ούτε μας ενίσχυε την ανώριμη Πίστη, με ναρκισσιστικές φαντασιώσεις ότι κινδυνεύαμε από κάποιον «κακό». «Που τα διάβασες αυτά;» ρώτησε ταπεινά τον φίλο και γιο θεολόγου που έψαχνε το «ασυγχώρητο» των αμαρτιών, «πνευματικοπαίδι» εκείνος σε «αυστηρό» πνευματικό «πατέρα» των χρόνων μας· «Στον τάδε άγιο» απάντησε ο συμμαθητής μου (σήμερα μοναχός ο ίδιος). «Ε, να μην τα διαβάζεις αυτά» του είπε. «Να με θυμάστε, μας έλεγε ο γερο-Παΐσιος, και να χαίρεστε, γιατί αυτό είναι η αμαρτία, το να χάνετε τη χαρά»!

Στο “You want it darker” ο λυρικός Leonard Cohen, ένας τροβαδούρος του έρωτα, που πάλεψε μια ζωή να βρει ισορροπία ανάμεσα στα κύματα από το ταξίδι της μελαγχολίας στην ελπίδα, μοιάζει να αναφέρεται στα σκοτάδια της ανθρώπινης ύπαρξης σαν να τα έχει επισκεφτεί ο ίδιος· φαίνεται να αναγνωρίζει στο τραγούδι αυτό πως στον τρόμο του ανθρώπου μπροστά στην πιθανότητα της ελπίδας, πράττει ο ίδιος ο άνθρωπος το σκοτάδι του: “you want it darker, we kill the flame” («το θέλεις να το πάμε πιο σκοτεινά;» είναι σαν να ρωτάει, μπορούμε με το να «σκοτώσουμε την φλόγα»). Φλόγα; Ίσως το φως, ίσως η ελπίδα του έρωτα, ίσως η αγάπη, ίσως η σχέση, ίσως η ζωή.

Γιατί; Γιατί να σκοτώνει ο άνθρωπος την ελπίδα; Γιατί (συνεχίζει ο Cohen στο ίδιο τραγούδι) αν αποκαλυφθεί πως είσαι εσύ ο θεραπευτής, δηλαδή αν η θεραπεία μου είναι ο άλλος, αυτό θα σήμαινε ότι «εγώ» είμαι ο ασθενής, ο μη-πλήρης, αυτός που έχει την ανάγκη του άλλου (If you are the healer, it means im broken and lame).

Μπροστά στην αυτογνωσία της ανθρώπινης αδιέξοδης ζωής μου, προτιμώ την ψευδο-αλήθεια του αδικημένου πόνου μου. Αντί της αλήθειας με την οποία η ελπίδα φωτίζει τη ζωή, μπορώ να διαλέξω τη βεβαιότητα του σκοταδιού. Αντί να ψάξω τη θεραπεία που περνάει από τον άλλον, από τη σχέση, μπορώ να διαλέξω την γνώριμη μοναξιά. Αυτό ακριβώς το φως της ελπίδας που φωτίζει, ξανα-άναβε η συνάντηση με τον γέροντα, αυτό το φως ξανα-ανάβει για μένα και στη μνήμη του. Κι ας έχουν προσπαθήσει να του αποδώσουν χρόνια τώρα αυτό που ο πληγωμένος ιδεολογικοποιημένος χριστιανικός εγωισμός πολλών απαιτεί, από έναν σύγχρονο μάγο. Η χρήση ενός ονόματος ούτε αγιάζει ούτε δαιμονοποιεί κανέναν. Η συνάντηση με την ουσία του, αλλοιώνει, γιαυτό και τρομάζει!Και όπως με κάθε τι που τρομάζει και είναι διαφορετικό, απαιτούμε ή να κοπεί στα μέτρα μας ή αλλιώς απλά και αυθόρμητα, το καίμε και το πατάμε…

Α.Λ.