Το Δέντρο της Θεραπευτικής Διεργασίας

Κείμενο ποιητικό, για την Ξύλινη Εγκατάσταση της Αίθουσας Θεραπείας
Έμπνευση/ Γκραβούρα Αλέξιος Λάππας
Εφαρμογή/ Εγκατάσταση Custom Architectural Workshop

Το δώρο της Ζωής είναι η ακατέργαστη πρώτη μας ύλη. Ο πόνος της βίαιης διαμόρφωσής μας, μέσα από το Τραύμα, έξω από το ποιητικό βλέμμα της αγάπης ενός φροντιστή, γεννάει την αποστροφή μας σε ό,τι μας ζορίζει. Άλλοτε αυτό που ζορίζει είναι η αλήθεια, άλλοτε η σχέση που την αποκαλύπτει.

Με οδηγό τα ξύλινα γυμνά πόδια από τις πολυθρόνες θεραπείας, ύψους σχεδόν 40-50 πόντους, σκέφτηκα μια κατασκευή στον τοίχο που έχουν στην πλάτη τους οι θεραπευόμενοι. Ο ίδιος αυτός ο τοίχος, ένας ακατέργαστος καμβάς, που καλωσορίζει το βλέμμα, μπαίνοντας στην αίθουσα θεραπείας. Το ξύλο, ένα υλικό φυσικό, πεθαίνει και ζωντανεύει διαρκώς μέσα από την πορεία του στα χέρια του ανθρώπου. Το ξύλο, ένα υλικό που αξιοποιεί όλες τις αισθήσεις, άλλοτε κυριολεκτικά και άλλοτε αλληγορικά, μας συνοδεύει σιωπηλός παρατηρητής μιας ωρίμανσης που με κόστος νεκρά κύτταρα, γεννάει ωριμότητα και σοφία: η ζωή.

Τι είναι αυτό που κάνει τον καλλιτέχνη να προσομοιάζει στον ψυχοθεραπευτή; Ο Ρόλο Μέι, στο βιβλίο του “Να θέλεις και να Ερωτεύεσαι”, αποκαλύπτει πως ο ψυχοθεραπευτής και ο καλλιτέχνης, είναι οι δυο άνθρωποι που τον πόνο τον κάνουν και ζωή. Στα χέρια και την καρδιά της Μυρτώς, του Σωκράτη και του Αλκή, τα πρόσωπα πίσω από την αρχιτεκτονική ομάδα Custom Workshop, μια γκραβούρα και δυο σκέψεις μου, εφαρμόστηκαν σε τέχνη.

Η εγκατάσταση (installation) aποτελείται από έναν κορμό που γέρνει ανηφορίζοντας προς τα δεξιά. Στα κλαδιά του κάθονται ξύλινα ομοιώματα πτηνών εκτός από το Ένα που τοποθετείται στην βιβλιοθήκη. Πουλιά αναλαμβάνουν τη σκέψη και τον αναστοχασμό να πετάξει πάνω από την λογική και το προβλεπόμενο. Κορμός, μια δομή, μια σύνδεση, μια σχέση. Μαζί, κορμός και πουλιά, η θεραπευτική διεργασία, το θεραπευτικό ταξίδι…

Ξεκίνησε το Παγώνι με μαζεμένη την ουρά, κράζοντας για βοήθεια. Ο πληγωμένος ναρκισσισμός με ανοικτό στόμα διαλέγεται με την κουκουβάγια. Η μαζεμένη ουρά, όπως τα μαζεμένα φτερά του δικεφάλου αετού των προσφύγων προγόνων, υποδεικνύουν το πένθος. Η ομορφιά είναι εκεί αλλά προσέρχεται στον διάλογο μετά την αρχική επίγνωση – επίγευση του πόνου του.

Η κουκουβάγια στέκεται με την όψη της προς εμάς. Δεν συμβολίζει αποκλειστικά τον θεραπευτή, όσο την εμπειρία της θεραπευτικής αυτογνωσίας. Στα ψυχαναλυτικά παραμύθια της βιβλιοθήκης μου που χρησιμοποιώ για το πένθος, το παιδί συμβολίζεται με ένα βατραχάκι και ο θεραπευτής με ένα κοράκι. Σκέφτηκα επίσης την Κίσσα, το πουλί που συλλέγει “ό,τι γυαλίζει”, γιατί η πρώτη μου μέντορας και αναλύτρια, η Deborah Hutchinson, προσομοίαζε έτσι τη λαχτάρα μου εκπαίδευσης σε οτιδήποτε θεωρούσα πολύτιμο θεραπευτικό εργαλείο. Μέσα από τη σχέση μου με τον αναλυτή μου Δημήτρη Κυριαζή, συνειδητοποιώ την αξία της Σοφίας σαν μια θέση που μπορεί να αποτελέσει την βάση για τον δρόμο προς την ωριμότητα. Η θέση αυτή δεν κερδίζεται μόνο από τα χρόνια εμπειρίας. Ούτε μόνο από την εκπαίδευση. Ούτε μόνο από την προσωπική εξέλιξη του προσώπου του θεραπευτή. Αλλά κυρίως μέσα από όλα αυτά και μέσα από την διάρκεια αλληλεπίδρασης – φθοράς- ανάστασης, με τα πρόσωπα που ονομάζουμε “σημαντικούς άλλους” και τα πρόσωπα που μας είδανε ως “σημαντικό άλλο”.

Στο κλαδί που προεξέχει τρισδιάστατα προς τον χώρο θεραπείας στέκεται ένα ζευγάρι Χελιδόνια που φιλιούνται. Το χελιδόνι σε ζευγάρι το χρησιμοποιώ σαν θέμα σε ζωγραφιές, στην χειροποίητη κρεβατοκάμαρα και σε γκράφιτι που έχω κάνει. Υποδεικνύουν την βασική μου πρόταση για την συζυγική ζωή και την συντροφικότητα, ότι αποτελεί μια επιλογή στα πρόσωπα που γίνονται ζευγάρι, «ταξιδεύοντας να φροντίζουν την φωλιά τους». Τα χελιδόνια δηλαδή φροντίζουν, αγαπούν και μεριμνούν, υπακούοντας την παράδοξη ευαγγελική εντολή «μην μεριμνάτε»! Γιατί ο τρόπος που υπονοείται στην Γραφή ότι τα πουλιά δεν αγωνιούν για την εύρεση της τροφής τους, πιστεύω ότι είναι πως τα ίδια πετούν ΠΡΟΣ την τροφή και δεν περιμένουν (ακινησία) την τροφή να έρθει σε αυτά.

Τέλος αριστερά της εγκατάστασης υπάρχει ένα περιστέρι λευκό με κλαδί ελιάς. Είναι το περιστέρι που επιστρέφει στην κιβωτό του Νώε από τον κατακλυσμό. Είναι το περιστέρι που διαβαίνει επιτυχώς τις συμπληγάδες πέτρες της αργοναυτικής εφηβείας/ εκστρατείας. Είναι η Ελπίδα ότι η απάντηση στην ενδοψυχική σύγκρουση είναι η Ειρήνη της αυτογνωσίας που προκύπτει μέσα από την ανάληψη της ευθύνης για το τραύμα της Ζωής. Η Ειρήνη είναι επίσης η Ειρήνη του Παραδείσου όπου η διαφορετικότητα αρσενικού- θηλυκού, πλούσιου ή φτωχού, ελεύθερου ή δούλου, έχουν εξαλειφθεί, έχουν εγκαταλειφθεί, μπροστά στην αποκάλυψη της πανανθρώπινης αλήθειας, της σχέσης αγάπης που ο άλλος εγκυμονεί. Έτσι το περιστέρι είναι και μια ελευθερο-συνειρμική αναφορά στο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, ελεύθερο από την υπόλοιπη ξύλινη κατασκευή, ελεύθερο γιατί όπου θέλει πετάει σαν Άγιο Πνεύμα που είναι και δεν είναι αυτονόητο ότι θα καθίσει στο δέντρο της θεραπείας. Είναι που κάποιος καλείται να το επιλέξει ως κατεύθυνση, δρόμο, Ζωή και έξω από αυτήν.

Αλέξης Λάππας