Καλό Παιδί ή Καλός Άνθρωπος;

Γράφει ο υπαρξιακός συστημικός ψυχοθεραπευτής Δημήτρης Καραγιάννης στο κεφάλαιο Δομή και Ροή (βιβλίο «Αλλάζει ο Άνθρωπος;», εκδόσεις Αρμός): «Αλλαγή όχι ως ενταφιασμός του παρελθόντος, αλλά ως ανατολή του μέλλοντος. Αλλαγή όχι ως αποφυγή, αλλά ως επιθυμία. Αλλαγή όχι ως συγκάλυψη των δυσάρεστων, αλλά ως επεξεργασία των επιθυμιών. Αλλαγή όχι ως κουκούλωμα των αποτυχιών, αλλά ως ανάδειξη των δυνατοτήτων. Αλλαγή όχι ως υποτίμηση του παραδοσιακού, αλλά ως έμπνευση από το αυθεντικό. Αλλαγή όχι ως μαγική ευχή, αλλά ως ανάληψη προσωπικής ευθύνης.»

Στην εισαγωγή του ο Πεσσόα, παρουσιάζοντας τον υποτιθέμενο συνομιλητή του που του αφήνει τα χειρόγραφα να τα εκδόσει και να γεννήσει βιβλίο, μιλάει για το περιβάλλον του φίλου του σιωπηλού συγγραφέα, πως είχε «επιπλώσει το δυαράκι του» «σε βάρος ασφαλώς κάποιων βασικών πραγμάτων- με μια κάποια πολυτέλεια. Έδινε ιδιαίτερη σημασία στα καθίσματα – πολυθρόνες βαθιές και αναπαυτικές-, στις κουρτίνες και τα χαλιά. Έλεγε ότι έτσι είχε δημιουργήσει μια ατμόσφαιρα που «διαφύλαττε την αξιοπρέπεια της πλήξης». Σ’ ένα μοντέρνα επιπλωμένο δωμάτιο η πλήξη γίνεται άβολη, πόνος σωματικός». (βιβλίο «Βιβλίο της Ανησυχίας«, μετάφραση Μαρία Παπαδήμα, εκδόσεις Gutenberg). Αυτή η λεπτή αίσθηση ότι η ευθύνη για τις προσωπικές συνθήκες απαιτεί μπόλιασμα έξω από τα άκρα και τις γενικεύσεις. Δεν ορίζει η φτώχεια το απαραίτητο, αλλά η φροντίδα για το πολύτιμο, το σημαντικό, το βιβλίο που θα γεννηθεί.

Ο ευαγγελιστής Ιωάννης (βιβλίο «Καινή Διαθήκη») γράφει «ὅλος ὁ κόσμος κεῖται ἐν τῷ πονηρῷ». Στα αρχαία κείμενα το «κεῖται» δηλαδή «κείτεται», ξαπλώνει, χρησιμοποιείται σε δυο περιπτώσεις= ασθένεια ή θάνατος. Μια ερμηνεία μου της φράσης του Ιωάννη θα μπορούσε να είναι λοιπόν «κουρασμένος ο κόσμος από τη διαστροφή του κακού, δέχθηκε να ασθενήσει αφήνοντας τη Ζωή, παραδίνοντας την εξουσία και την ευθύνη του, σε αυτούς που υπηρετούν την τέχνη της πονηριάς, σε αυτούς που υπόσχονται ζωή, δηλαδή επιβίωση, βγάζοντας ωστόσο το ζουμί της επιβίωσης, ως λόγο (νόημα), συναίσθημα (φθόνο) και βιολογία (κακοποίηση / εκμετάλλευση) από τον πόνο του άλλου».

Σε έναν κόσμο επιβίωσης όταν ο πυρήνας του καλού, που παραμένει μέσα μας σαν ένας παράδεισος που κάποτε γεύτηκε η βρεφική ψυχή μας, νοσταλγικά (Τάσος Λιβαδίτης) δεν επιτρέπει να συμπράξουμε με το κακό, αρνούμενοι να λερώσουμε τα χέρια μας, αρνούμενοι να γίνουμε φορείς αυτής της τρέλας, του αλληλοφαγώματος, του αλληλοσπαραγμού, αντιδρούμε. Συχνά αντιδρούμε με το να μην αντιδράσουμε: «Δεν θα μπλέξω εγώ με αυτή την κακία». «Μην μπλέκεις σε ξένες υποθέσεις αγάπη μου». «Και τι θέλεις να κάνω, να κατέβω κάτω να τους δείρω»; «Όποιος μπλέκει με τα πίτουρα τον τρώνε οι κότες». «Κάποιο λόγο θα έχει και τους τα χώνει έτσι». «Τίποτα δεν αλλάζει». «κ. Λάππα, εδώ είναι Ελλάδα»!

Χιλιάδες «καλά παιδιά» φαντάζονται αιώνες τώρα πως «έσωσαν αυτόν τον κόσμο από σίγουρη καταστροφή». Τι έκαναν; ΣΥΓΚΡΑΤΗΘΗΚΑΝ! Το καλό παιδί είναι υπάκουο για το κοινό καλό. Είναι βολικό γιατί καταπίνει. Είναι ευπρόσδεκτο σε όλες τις παρέες, γιατί αντέχει! Το καλό παιδί ζει με το κακό. Δεν το υπηρετεί άμεσα. Το ανέχεται.

Ο καλός άνθρωπος έχει αναλάβει την ευθύνη της ύπαρξής του, γιαυτό λέγεται «άνθρωπος». Ανέλαβε την ευθύνη ότι η Δημιουργία, ο Θεός ή η Βιολογία (δεν κρύβεται ο ελεύθερος πίσω από θεωρίες) του έδωσαν το πολύτιμο δώρο των «ανώτερων πνευματικών λειτουργιών». Του έδωσαν λογική, συναίσθημα, μνήμη και τέχνη. Του έδωσαν λόγο και νόημα και ευθύνη να βρίσκει λόγο και νόημα για όσα στερούνται τον λόγο και την αυτονοηματοδότηση. Ο άνθρωπος μπορεί αν θέλει να αφιερώσει την ευθύνη του σε ένα σύστημα αξιακό. Πχ στο νόμιμο ή στο δίκαιο. Στο ατομικό ή το κοινωνικό συμφέρον. Στο πολιτικά ορθό ή το ηθικά ορθό. Στο κοινό καλό υποτιμημένων πολιτών ή στο καλό εξετιμημένων μοναδικών προσώπων. Όταν και αν τύχει να επιλέξει το «καλό», τότε αποκωδικοποιεί την ύπαρξη και τη ζωή, μέσα όχι-από-την- «καλή ατμόσφαιρα» που δημιουργεί (όπως το καλό παιδί). Αποκωδικοποιεί την ύπαρξη από το «καλό» ακόμα και όταν αυτό σημαίνει ότι η ατμόσφαιρα θα γίνει «κακή». Απαντάει στην πρόκληση της Ζωής αναλαμβάνοντας να ΠΡΑΞΕΙ το καλό (αναλαμβάνοντας την ορφάνια για παράδειγμα ενός παραπεταμένου παιδιού, παρά το βλέμμα απόρριψης της συντηρητικής μάνας της που λέει «αυτό δεν θα είναι δικό μας») και όχι να μιλήσει για το ΤΙ ΘΑ ΗΤΑΝ ΚΑΛΟ (όπως κάνουν τα καλά παιδιά, τα οποία συνήθως ξεκινάνε το λόγο τους με την φράση «θα έπρεπε ή καλό θα ήταν να … αλλάξει η κυβέρνηση …να αλλάξουν οι υπηρεσίες …να αλλάζαν οι άνθρωποι»).

Σε πόσα διαζύγια τολμά ο ενήλικας να κάνει το ΚΑΛΟ και να μην φύγει καταγγέλοντας πως ο άλλος ήταν ο ΚΑΚΟΣ; Και από πόσα διαζύγια να μην συσσωρεύσει εκδικητική κακία που η καλοσύνη του παραβλέφθηκε; Να μην φύγει; Και από το διαζύγιο από τη ζωή μας; Και από τα διαζύγια με τον Εαυτό μας; ΠΟΥ ΝΑ ΒΡΩ ΤΟΣΟΥΣ ΚΑΚΟΥΣ ΝΑ ΧΡΕΩΣΩ ΓΙΑ Ο,ΤΙ ΜΕ ΜΑΤΑΙΩΝΕΙ; «Ένα επιμελές διάβασμα του Μεγάλου Διαζυγίου θα μας βοηθήσει στην συνειδητοποίηση των ζωτικών θεμάτων της μιας και ενιαίας ζωής μας», γράφει στη βιβλιοπαρουσίαση ο π. Θεοδόσιος Μαρτζούχος στο 19ο τεύχος του Ψυχής Δρόμοι (εκδόσεις Αρμός), για το βιβλίο «Το Μεγάλο Διαζύγιο» του C. S. Lewis (ναι, του συγγραφέα της τριλογίας της Νάρνια !!) που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ιωνάς.

Συνθήκη σκηνοθέτη. Η Ζωή σκηνοθέτης. Εμείς ο ηθοποιός. Φωνή σκηνοθέτη:
«Η ομορφιά υπάρχει. Και η αγάπη. Και πολλοί στέκονται με πολλούς τρόπους απέναντι, πάνω, δίπλα ή μακριά από αυτά. Ανάσα τώρα! Και… θέση!». Ο βόμβος από την κινηματογραφική κάμερα που καταγράφει ξεκινάει. Το ζητούμενο;
Εμείς, τι σχέση έχουμε με αυτά;

Α.Λ.